Programmeren iets voor wiskundigen en techneuten die dag en nacht aan de computer zijn gekluisterd? Helemaal niet, ook de allerkleinsten kunnen het! Ga aan de slag met de basisprincipes van programmeren door bijvoorbeeld samen een vliegtuigje te vouwen of stap voor stap een toren te bouwen.

Computational thinking?
Programmeren in de kleuterklas is niet alleen leuk maar ook erg belangrijk: het draagt bij aan computational thinking, een onmisbare vaardigheid in de 21e eeuw. Veel vraagstukken zijn tegenwoordig zo complex dat ze alleen nog met behulp van computers kunnen worden opgelost. Bij computational thinking leren kinderen vraagstukken herformuleren op een manier dat het mogelijk wordt dit vraagstuk met computertechnologie op te lossen. In Curriculum van de toekomst beschrijft Stichting Leerplanontwikkeling (SLO) computational thinking als vaardigheden die essentieel zijn om problemen op te lossen waarbij veel informatie, variabelen en rekenkracht nodig zijn.

Logisch nadenken
Programmeren is een onderdeel van de digitale vaardigheid computational thinking. Bij programmeren leren kinderen niet alleen coderen, maar vooral ook logisch nadenken. Programmeren bevordert zo het probleemoplossend vermogen van de kinderen. Door te leren programmeren leren kinderen ook begrijpen hoe ze computers moeten instrueren: hak een probleem in stukjes en voert het zo in dat de computer er iets mee kan. Kleuters raken vertrouwd met de manier waarop digitale informatie tot stand komt. Hierdoor kunnen ze computersystemen later weer benutten voor het oplossen van complexe vraagstukken. Om hiermee te oefenen zijn zeker in de kleuterklas niet perse ict en divices nodig, het kan ook prima ‘unplugged’. Zo introduceer je als leraar begrippen die horen bij programmeren en die later in de bovenbouw verder kunnen worden uitgediept.

Unplugged programmeren
Ook zonder computer kun je als leraar kinderen laten nadenken in computer taal. Neem bijvoorbeeld het begrip algoritme, een lijst instructies die leiden tot een bepaald resultaat. Om hiermee te oefenen vraag je de klas stappen ze moeten nemen om een boterham met pindakaas te smeren. Hoe leg je dat een robot uit? Door na te denken over de stappen die ze moeten nemen, leren ze denken in algoritmes. Andere laagdrempelige en unplugged activiteiten zijn bijvoorbeeld een vliegtuigje vouwen (laat de kinderen stap voor stap de vouwinstructies volgen) of een blokkentoren bouwen. Of vraag een kind een smiley op het bord te tekenen en laat de rest van de klas de verschillende stappen benomen.

Tips & tools
Enthousiast over programmeren in de klas maar zelf nog niet helemaal een meester-programmeur? Online is er veel te vinden om je op weg te helpen.

– Kennisnet ontwikkelde de leerlijn programmeren in het basisonderwijs, hierin komen begrippen en principes aan bod die horen bij programmeren.
– Eerst meer weten over computational thinking? Ga dan naar de online workshop van kennisnet.
– Code Studio heeft spellen voor kleuters zodat ze spelenderwijs leren programmeren. Als leraar kun je inloggen bij ‘leer het je leerling’ voor lestechnieken en tips.
– Op codekinderen vind je nog meer unplugged activiteiten voor in de klas.
– Ben je al bezig met programmeren en heb je hele enthousiaste kinderen in je klas? Op codestarter, een initiatief van NEMO Science Museum en Platform Bèta Techniek, vindt je activiteiten, spellen en clubs voor kinderen die ook buiten school hun programmeerkunsten willen vertonen.

 

Voor Onderwijs van Morgen van Malmberg schrijf ik maandelijks blogs over ontwikkelingen binnen het onderwijs.